Bulgaristan’da Dünden Bugüne Türk Tiyatrosu
Özet Görüntüleme: 33
/ 
PDF İndirme: 22
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.14549143Anahtar Kelimeler:
Bulgaristan Türkleri, millî kültür, millî varlık, tiyatro tarihi, Türk tiyatrosuÖzet
Bulgaristan’da yaşayan Türklerin millî varlığını ve kültürünü yaşatıp korumaları, sonraki nesillere aktarabilmeleri için ana dillerine, edebiyatlarına ve sanatlarına sahip çıkmaları gerekmektedir. Dil, edebiyat ve sanatın kesiştiği bir sanat dalı olan tiyatronun sosyokültürel bir etkinlik olarak sunulması bu amaç için bir motivasyon kaynağı oluşturmaktadır. Türk tiyatrosunun Bulgaristan’daki tarihsel gelişimine odaklanan bu çalışmada, Bulgaristan’da Türk tiyatrosu ile ilgili genel bilgiler verilmiştir. Bulgaristan’daki siyasi gelişmelerden etkilenen dil, eğitim, edebiyat ve sosyokültürel faaliyetlerin ortak noktası olan tiyatro da aynı şekilde Bulgaristan Devleti’nin Türklere karşı uyguladığı politikalardan etkilenmiştir. Bulgaristan’ın bağımsızlığını ilân etmesinin ardından Türkler varlıklarını sürdürebilmek ve millî ruhu canlı tutmak için kurdukları derneklerle ve amatör gruplarla tiyatro faaliyetlerini yürütmüş, edebî eser olarak piyesler yazmışlardır. 1950’li yıllarda Bulgaristan’ın çok ulusluluk ve kültürlülük politikası kapsamında Türkler arasında tiyatro çalışmaları artarak Şumnu, Razgrad ve Kırcaali’de Türk tiyatroları açılmıştır. Bu tiyatroların gelişmesi için Azerbaycan’dan uzmanlar destek vermişlerdir. Buna rağmen, Bulgaristan’ın tek uluslu politikaya geçmesi sebebiyle 1960’lardan sonra Türklerin eğitim, dil, edebiyat ve sosyokültürel çalışmaları sekteye uğramıştır. 1989’da demokrasi dönemine geçen Bulgaristan’da Türkler tekrar bu alanlardaki çalışmalar için çaba göstermiştir. Çalışmanın problemini oluşturan Bulgaristan’da Türk tiyatrosu ile ilgili yayınların az olması durumu, bu alanda daha fazla çalışmanın yapılması gerekliliğini göstermektedir. Söz konusu bu gereklilik doğrultusunda çalışmada, Bulgaristan Türklerinin arasında tiyatronun varlığı ve Türk tiyatrosunun gelişimi ile ilgili yapılmış olan çalışmaların doküman analizi yapılarak bir araya getirilmiştir. Alan yazında Bulgaristan’daki Türklerin eğitimi, siyasi ilişkileri ve edebiyatı çalışılmış olmasına rağmen özellikle eğitim ve edebiyatla ilişkili olan tiyatroya dair araştırmanın az olması düşündürücüdür. Bulgaristan’daki Türk tiyatrosu faaliyetlerinin ve bu alandaki akademik çalışmaların az olmasına rağmen Bulgaristan’daki Türkçe derslerinde ders dışı etkinlik olarak tiyatroyu kullanan öğretmenlerin olması, sayıları az olsa da olumlu bir gelişmedir. Bu çalışma ile Bulgaristan’da güncelliğini yitirmiş olan Türk tiyatrosu faaliyetleriyle ilgilenenleri desteklemek, bu konuda araştırma yapacak akademisyenlere yardımcı olmak amaçlanmaktadır.
Referanslar
Alptekin, H., Lika, I., Dağdelen, M. D. ve Erdoğu, V. (2020). Bulgaristan Türklerinin kültürel, ekonomik ve siyasi sorunları, talepleri, çözüm önerileri. SETA.
Anadolu Ajansı (2022). Bulgaristan’da Türk tiyatrosunun 70. kuruluş yılı “Akide Şekeri” oyunuyla kutlandı. Web: https://kircaalihaber.com/kircaali/bulgaristanda-turk-tiyatrosunun-70-kurulus-yili-akide-sekeri-oyunuyla-kutlandi adresinden 10 Eylül 2024 tarihinde alınmıştır.
Arasan, İ. (2020). Hafize Gün 75 yaşında. Nöbettepe, 2(9), 44-47.
Bekir, H. (2015). Bulgaristan’da dil planlaması çerçevesinde anadil olarak Türkçeye yönelik dil politikaları. Ege ve Balkan Araştırmaları Dergisi, 2(2), 59-68.
Bizim Gazete (2018). Kırcali Eski Türk Tiyatrosu Müdürü Durhan Hasan Hatipoğlu hayata veda etti. Web: https://bizimgazete.bg adresinden 12 Eylül 2024 tarihinde alınmıştır.
Buttanrı, M. (2010). Bulgaristan Türkleri arasında tiyatro faaliyetleri. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 3(6), 136-162.
Cesur, K. (2023). Hafize Beysim Gün’e “Tiyatro Emek Ödülü” verildi. Nöbettepe, 5(19), 10-11.
Çelik, M. E. (2016). Bulgaristan’daki Türkçe öğretmenlerinin Türkçenin eğitimi-öğretimine ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(2), 69-81.
Daskalov, R. (1998). Mejdu iztika i zapada: Bılgarski kulturni dilemi (Doğu ile batı arasında: Bulgar kültür ikilimleri). LİK.
Dükkanci, S. (2023). Kırcali’den bir Sabiha Mestan geçti. Web: https://bnr.bg/tr/post/101906246 adresinden 18 Eylül 2024 tarihinde alınmıştır.
Eminov, A. (2000). Turks and Tatars in Bulgaria and the Balkans. Nationalities Papers, 28(1), 129-164.
Eigenbauer, K. (2009). Dramapedagoji ve sahneleme yorumlaması. Bilim ve Okulda Almanca Eğitimi Dergisi, 33(1), 62-75.
Extra, G. ve Yağmur, K. (2013). Dil zengini Avrupa- Avrupa’da çok dilli politika ve uygulama eğilimleri. Cambridge University Press.
Gürel, Z. (2018). Türk dünyası edebiyatında Bulgaristan Türk edebiyatının Türkiye’deki temsilcisi İslam Beytullah Erdi (Bulgaristan 1940-Türkiye 2014) hayatı, sanatı, eserleri. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, (46), 123-155.
Hafız, N. (2006). Yusuf Kerim hayatı ve eserleri. Balkan Türkoloji Araştırmaları Merkezi Yayınları.
İsen, M. & Durmuş, T. (2023). Balkanlarda Türk edebiyatı tarihi. Türkiye Maarif Vakfı Tiran New York Üniversitesi Yayınları.
Keskioğlu, O. (1985). Bulgaristan’da Türkler: tarih ve kültür. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Kırcaali Haber (2010). Ankara Devlet Tiyatrosu Pazarcık’ta temsil verdi. Web: https://kircaalihaber.com/kircaali/ankara-devlet-tiyatrosu-pazarcikta-temsil-verdi adresinden 24 Eylül 2024 tarihinde alınmıştır.
Köseömer, İ. (2010). Kırcaali ve Razgrad’taki Türk tiyatroları tarihe karışıyor. Web: https://kircaalihaber.com/kircaali/kircaali-ve-razgradtaki-turk-tiyatrolari-tarihe-karisiyor adresinden 21 Eylül 2024 tarihinde alınmıştır.
Memişoğlu, H. (2002). Geçmişten günümüze Bulgaristan’da Türk eğitim tarihi. Kültür Bakanlığı.
Müzekki, A. (2010). Rodop Türk folklorunun dünü ve bugünü. Web: https://kircaalihaber.com/yorum/rodop-turk-folklorunun-dunu-ve-bugunu adresinden 27 Eylül 2024 tarihinde alınmıştır.
Nurlu, M. & Çelik, M. E. (2015). Bulgaristan’da demokrasi döneminde Türkçe öğretimi meselesi. Yeni Türkiye Dergisi, 4(69), 4431-4438.
Özgen, N. (2020). Hukuk bağlamında Bulgaristan’da azınlıkların hak ve özgürlükleri. Turkish Studies, 15(1), 535-563.
Özlem, K. (2019). Türkiye-Bulgaristan ilişkileri ve Türk azınlık. DORA.
Rahimli, T. T. (2021). Bulgaristan’da Türk dili ve edebiyatının tanıtılması, araştırılması ve geliştirilmesinde Azerbaycan aydınlarının rolü. A. Akgün, A. İğci ve E. Karakuş (Ed.), I. Uluslararası Balkanlarda Türk dili ve edebiyatı araştırmaları sempozyumu bildiriler kitabı içinde (ss. 597-603). Ege Üniversitesi Yayınları.
Sukrieva, M. & Kırcalı, B. (2018). Açılışından kapanışına kadar Bulgaristan Türklerinin önemli kültür müesseselerinden Şumnu Devlet Estrat Tiyatrosu. Türk S. Nurdan ve M. Özler (Ed.), XVIII. Türk Tarih Kongresi-Kongreye Sunulan Bildiriler (XII. cilt) Türk Dili ve Edebiyatı Tarihi Kitabı içinde (ss. 321-348). Türk Tarih Kurumu.
Süleymanoğlu Yenisoy, H. (1996). Bulgaristan Türklerinin eğitim ve kültürel kalkınmasında hizmetleri geçen Azerbaycan aydınları. Bilig, (3), 13-20.
Süleymanoğlu Yenisoy, H. (2007). Bulgaristan Türklerinin Türkçe eğitim davası (1877-2007). BGF Yayını.
Süleymanoğlu Yenisoy, H. (2011). İkinci Dünya Savaşından bu yana Bulgaristan Türklerinin Türkçe eğitimi. Trakya-Balkan Türkleri Kültür Derneği.
Süleymanoğlu Yenisoy, H. (2017). Bulgaristan Türklerinin eğitim ve kültürel sorunlarında yeni gelişmeler (1990-2010). Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 17(2), 33-49.
Şimşir, B. N. (1986). Bulgaristan Türkleri. Bilgi Yayınevi.
Tarımcı, M. (2016). Dobri Voynikov ve “Yanlış algılanan uygarlık” adlı komedyası. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi.
Tunalı, G. (2020). Bulgar milliyetçiliği ve Türk azınlık kimliği: Tarihsel bir çözümleme, 1762-1989. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 17(3), 361-391.
Uçar Özbirinci, P. (2010). Kültürlerarası tiyatro üzerine söyleşiler. TOBAV Yayınları.
Yavuz, R. İ. & Açık, F. (2020). Balkan Türklerinin Türkçeye dair farkındalıkları. Türklük Bilimi Araştırmaları, (48), 39-54.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Türkoloji ve Sosyo-Kültürel Araştırmalar Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
