“Türk Heyetinin Ziyaretinden Hatıra Kitabı”nda “Kardeşlik” ve “Ötekilik” Temsilleri

Özet

Bu çalışma, 1877 tarihli “Çok Yaşa! Türk Heyetinin Ziyaretinden Hatıra Kitabı” adlı esere odaklanmaktadır. Bu eser 19. yüzyılın ikinci yarısında gelişen Türk-Macar ilişkilerinin edebî ve kültürel bir yansımasıdır. Çalışmanın amacı, ziyarete gelen Türk heyetinin temsilinin Macarlarca nasıl algılandığını ele almaktır. Nitel içerik analizi ve yakın okumalar ile metnin dili, metindeki tekrar eden ifadeler, semboller, karakter tasvirleri, anlatım biçimi ve betimlemeler detaylıca incelenmiştir. Analiz sırasında Hall’ün temsil kuramı ve Said’in oryantalizm yaklaşımı temel alınmıştır. İnceleme sonucunda iki karşıt temsil biçimi-tema ortaya çıkmıştır. Bunların ilki iki millet arasındaki benzerliklere vurgu yapan “Benzerlik ve Kardeşlik Temsilleri” diğeri Türk heyetini ve Türkleri farklılıklarıyla ön plana çıkaran “Farklılık ve Ötekilik Temsilleri” olarak adlandırılmıştır. İlk tema, Türk ve Macar halkları arasındaki benzer noktalara vurgu yaparken; bir kardeşlik söylemi kurarak ortak köken ve ortak menfaatlere vurgu yapar. Bu noktada “kan bağı”, “aynı beşik”te büyümüş olmak gibi metaforlar kullanır. Ayrıca ulusal duygu ve değer anlayışlarının benzerliklerine göndermeler yapar. İkinci temada, birtakım stereotipler üzerinden Türklerin “doğulu” karakteristikleri vurgulanır. Din, fiziksel görünüm, kıyafetler, şiirsel anlam dünyası, mizah gibi bazı konularda iki millet arasındaki farklılıklar belirtilir. Böylece söz konusu metinde Türk heyetinin birbirine karşıt görünen iki farklı şekilde temsil alanı bulduğu görülür. Türk-Macar ilişkilerini temsil ve oryantalizm teorileriyle edebî ve kuramsal bir perspektifle incelemesi, çalışmanın özgün tarafı olarak değerlendirilebilir.